Bu-lat-lat (boo-lat-lat) verb: to search, probe, investigate, inquire; to unearth facts Volume 3, Number 7 March 16 - 22, 2003 Quezon City, Philippines |
Ang
Wikang Filipino at ang Banta ng Globalisasyon Ni Dr. Bienvenido Lumbera Bulatlat.com Upang
mapagtakpan ang buktot na pakanang nag-aanyong biyaya ng mga dambuhalang
empresang nakabase sa Kanluran, may bayarang intelektuwal na umimbento sa
pariralang “borderless world” at itinapal ito sa mapagsamantalang mukha ng
kapitalismo. Sa ganyang anyo
inihaharap sa atin ang “globalisasyon” na may Utopiang ipinangangako
-- isang “mundong wala nang hangganan.”
Sinasabing sa “mundong wala nang hangganan,” pantay ang kakayahan ng
bawat bansa na kamtin ang kaunlaran. Para
sa isang bansang malaon nang nabalaho sa di-pag-unlad, ang Utopiang pangako ng
globalisasyon ay tunay na katakamtakam. Naroon
ang paglaganap at pagtibay ng demokrasya. Naroon
din ang paggalang at pagsasanggalang sa karapatang pantao ng mahihina at walang
kapangyarihan. At naroon ang
pagtutulungan ng lahat ng bansa upang panatilihing malinis at ligtas ang ating
kapaligiran. At naroon din ang matagal ng minimithi ng sandaigdigan – ang
mapayapang mundo na sa mga awit pa lamang matatagpuan. Subalit
ano ba ang realidad ng “borderless world” na naglalatag sa ating mga haraya
ng maluningning na landas tungo sa maunlad at mapayapang bukas?
Sa ngalan ng anti-terorismo, mga eroplano at bomba ng Estados Unidos na
nagtatawid-kontinente at bumabagtas
ng mga heyograpikal na hangganan upang pagbantaan ang alinmang bansang
nagbabalak kayang ulitin ang kapahamakang idinulot sa New York noong 2001.
At sa larangan naman ng ekonomiya, ang paggigiit na tanggalan ng
proteksiyon ng batas ang mga kalakal na Filipino sa
ngalan ng pantay na pakikipagkompetisyon. Samakatwid,
ang “globalisasyon” ay pananalakay ng mga kapitalistang bansa ng Kanluran na
naghahanap ng pamilihan para sa kanilang kalabisang produkto.
Kunwari’y binubuksan ng mga ito ang kanilang mga pamilihan sa mga
produkto ng mahihinang ekonomiya. Pero
sa katunayan, hindi kayang makipagkompetisyon
ng mahihinang ekonomiya sa kanila, kaya’t sa kalaunan nilalamon nila
ang lokal na kompetisyon. Bahagi
ng pananalakay na iyan ang panghihimasok ng World Trade Organization sa
edukasyon. Ang reporma ng kurikulum
na sinimulan sa pang-akademyang taong ito ng Departamento ng Edukasyon ay
malinaw na tinabas upang isunod sa padrong globalisasyon. Tumutugon ang Basic Education Curriculum sa
pangangailangan ng mga lipunang maunlad ang mga industriya at teknolohiya
para sa mga taong marunong bumasa ng instruksiyon at sumunod dito upang ang
assembly line ay maayos na mapakilos. Dahil
isinaayos ng ating gobyerno ang sistema ng edukasyon upang makapagpalitaw ng mga
kabataang marunong ng simpleng Ingles, ng simpleng pagkukwenta,
at ng simpleng siyensiya, halos
itinalaga na nito ang darating na mga henerasyon ng kabataang Filipino sa
pagiging manggagawang ang lakas at talino ay pagsasamantalahan ng mga dayuhang
empresa dito sa Filipinas at maging sa labas ng bansa. Nakatinda
na ngayon ang sambayanang Filipino sa eksploytasyon ng kapitalismong global.
Ang teritoryo natin ay binubuksan ng ating gobyerno sa mga empresang
multinasyonal, at ang mga kabataan ay ipinapain sa kulturang nagpapalabo sa mga
tradisyong kanilang kinagisnan. Ang
kulturang ito na itinuturing na
global ay humihimok sa mga itong hubdin ng kabataan ang kanilang
identidad bilang mamamayan ng kanilang tinubuang lupa.
Sa maikling salita, ibinalik na tayo ng kapitalismong global sa yugto ng
kolonyal na pagkasakop. Hindi
natin namamalayan ang panibagong pagsakop sa atin dahil ang mga sandatahang
Amerikano na lumunsad sa ating mga baybayin ay mga kaibigan daw na
nagmamalasakit na pulbusin para sa mga Filipino ang Abu Sayyaf. Ang
kapangyarihang politikal ay kusang sinususpindi ng ating pamahalaan upang akitin
ang dayong puhunan. Ang sistema ng
edukasyon ay hinuhubog upang tugunan ang pangangailangan ng mga multinasyonal. Tunay
na ang “borderless world” ay bagong maskara lamang ng imperyalismo. Ang bagong anyo nito ay nagpapanggap na wala itong
pangangailangan sa atin, tayo mismo ang humihingi na ang kasarinlan natin ay
kanyang salakayin. At
ano naman kaya ang panlaban ng mga Filipino sa dagsa ng pananalakay ng
globalisasyon? Ano ang magagawa ng
wika nina Amado V. Hernandez, Jose Corazon de Jesus, at Lazaro Francisco?
Ano ang magagawa ng mga awiting Filipino nina Jess Santiago, Joey Ayala
at Gary Granada? Ano ang magagawa
ng mga nobela nina Luwalhati Bautista, Edgardo Reyes at Ave Perez Jacob?
Ano ang bisa ng Wikang Filipino sa pagtatayo ng moog laban sa paglusob ng
mga kaisipang makapagpapahina sa tigas ng loob at tatag
ng mga makabayan? Noong 1996, sa Copenhagen, Denmark, inorganisa ng United Nations World Summit for Social Development ang isang serye ng mga seminar upang talakayin ang mga kalagayang tutungo sa panlipunang pag-unlad sa harap ng mabilis na paglakas ng global capitalism. Ganito ang isang obserbasyong lumitaw sa seminar: Lumulubha ang agwat sa kinikita ng mga mamamayan sa mayayamang bansa sa kinikita ng mga mamamayan sa mahihirap na bansa. Ang agwat ng per capita income sa pagitan ng mga bansang industrialisado at ng mga bansang papaunlad ay lumobo ng tatlong beses mula 5,700 dolyar noong 1960 tungo 15,400 dolyar noong 1993. Noong taong 1994-95, ang GNP per capita sa mundo ay 24,000 dolyar sa pinakamayamang mga bansa na ang populasyon ay 849 milyon. Ang GNP per capita sa mga pinakamahirap na bansa ay 4,000 dolyar at doon ay 3 bilyong tao ang naninirahan. Sa harap ng ganitong tiwaling kalagayan, binigyang diin ng seminar ang pangangailangang pagtuunan ng pansin ang kultura ng kapitalismong global, suriin ito, pagtalunan at hamunin ang katinuan ng bisyon na gumagabay rito. Kaugnay nito, tinukoy ang pangangailangang isangkot sa mga isyung panglipunan ang mga intelektuwal na makitid ang pananaw at labis ang pagkakulong sa kani-kanilang ispesyalisasyon. Dapat daw himukin ang mga ito na gamitin ang kanilang tinig sa mga debate at diskurso hinggil sa mga problema at tunguhin ng kontemporaryong lipunan. Narito
sa palagay ko ang ispasyo na bukas at humihinging pasukin ng mga Filipinong
tumatangkilik sa wika at panitikan. Sa
ispasyong iyan maaaring harapin at labanan ang kultura ng globalisasyon upang
kalusin ang negatibong bisa nito sa lipunang Filipino. Hindi dapat magbunga ang
globalisasyon ng panibagong pagkaalipin para sa sambayanan. Nakalangkap
sa wika at panitikang katutubo ang pinagdaanang kasaysayan ng sambayanang
lumaban sa pananalakay at pang-aalipin ng kolonyalismong Espanyol at Amerikano.
Sa tuwing pinagyayaman ang wika at panitikang katutubo, may lakas na
pinakikilos sa kalooban ng Filipino, na magagamit na panlaban sa pang-aakit ng
globalisasyon. Narito ang kahalagahan at
adhikain ng mga naunang henerasyon na hindi kayang burahin ng Utopiang pangako
ng “borderless world.” Nasa
pagtayo natin at paggigiit sa makabayang pagtangkilik sa ating wika at kultura
ang lakas na maibabangga natin sa globalisasyon, na naglalayong patagin ang
landas patungo sa walang-sagwil na pagpasok ng kapitalismong global sa ating
ekonomiya at politika. Ang
wika at panitikan natin ay buhay na katibayan ng ating kultura at kasaysayan.
Ipinapagunita nito na mayroon tayong mga karanasan at kabatirang natamo
sa ating pagdanas ng kolonisasyon at sa ating ginawang paglaban sa paghahari ng
mga dayuhan. Hindi
natin tinatanggihan ang paghatak ng hinaharap kung iyon ay magdadala sa atin sa
tunay na pag-unlad. Subalit ang
identidad ng isang sambayanan ay hindi naisusuko nang gayon-gayon
lamang. Nakatatak ito sa kamalayan hindi ng iisang tao lamang kundi sa
kamalayan ng buong sambayanan.
Kung hinihimok tayo ng globalisasyon na magbagong bihis, itinuturo naman
ng ating kasaysayan na ang pinagdaanan natin bilang sambayanan ay laging
nagpapagunita na may sariling bayan tayo, may minanang kultura at may banal na
kapakanang dapat pangalagaan at ipagtanggol kung kinakailangan.
Sandatahin natin ang ganyang kamalayan tungo sa ikaluluwalhati ng
Filipino bilang nagsasariling bayan. Bulatlat.com === This paper was presented by Dr. Bienvenido Lumbera at the workshop on education last March 1 at the auditorium of the College of Mass Communication, University of the Philippines Diliman. We want to know what you think of this article.
|
|