Ni FIDEL GUEVARRA
Bulatlat.com
Buong buhay niya sa kilusan ay sa Mindanao siya naging aktibo. Taong 1996 nang magkonsentra si Kasamang Chuck sa Hukbo (Bagong Hukbong Bayan), at ang pangunahin niyang gawain sa panahong ito ay sa instruksyon o nagtuturo ng mga modyul sa edukasyon. Isang kasama ang nagpayo sa kanya, “’Wag mo munang sabihin.”
Pero siempre ay natunghayan ng mga kasama ni Chuck na malamya siyang kumilos at magsalita. May tukso siyang natatanggap, “Macho talaga!” bilang patukoy sa kung ano ang hindi si Chuck. Pinilit niyang umagapay, “Kung bitbit nila ang riple, bitbit ko rin ang sa akin.”
Kinilala naman ang galing ni Chuck, lalo na sa formal na pag-aaral. Natapos din ang panunukso sa kanya ng “bayot,” matapos lang ng isang buwan. Sa informal na sesyon, sa gabi, halimbawa, ay may mga inosente’t mausisang tanong siyang natatanggap, “Paano ka masisiyahan kung wala kang anak? Hindi mo maipagpatuloy ang iyong lahi? Sinong mag-aalaga sa iyo?”
Nahihiya pero masikap naman niyang sasagutin ang mga tanong hanggang napansin na rin ni Chuck na hindi naman nabago (o bumaba) ang tingin sa kanya dahil sa kanyang preferensiya. Sa ika-10 plenum ng Partido Komunista noong 1992, naaprobahan na ang dokumentong “Rules and Guidelines on Marriage within the Party,” na nagpapahintulot ng same-sex na relasyon at kasal.
Sa pagkaalaala ni Chuck, taong 1995 na ang formal na relasyon sa magkaparehong sex ay tinatanggap na sa patag. At 1999 nang magsimula itong tanggapin na rin sa iba pang larangan. Ang unang same-sex na kasal sa loob ng kilusan ay mangyayari pa noong Pebrero 4, 2005 sa pagitan nina Ka Andres at Ka Jose sa Mindanao rin.
Naging struggle rin ang usaping sexualidad sa kilusan. Banggit pa ni Chuck, “Minsan, sobrang green ng mga joke” na pati siya ay nasasaktan ang damdamin sa ganitong pagkakataon. Napapaiyak din siya at napapatanong sa sarili at mga kasama, “Ano ba ang bakla sa CS (countryside o armed struggle sa underground movement)?”
Tinukso rin si Chuck na kapag nagpaputok ito, ang tunog ng kanyang baril ay “pink, pink…” Sa masa naman, kapag nakikita siya malamya o may pagbanggit sa kanyang preferensiya, nakakakuha rin ng tanong si Chuck na, “Marunong ka bang gumupit?” Para sa kanya, pagkakataon na ito para makapagpaliwanag sa polisiya sa anti-diskriminasyon, pati sa sexualidad sa kilusan.
Mahaba rin ang proseso ng pagtanggap ng mga kasama ni Chuck sa kanyang preferensiya. Sa isang ambush, ang ibang kasama ay umatras na pero siya ay nanatili, at tiniyak na ligtas na nakalikas ang lahat. Nang magkatipon silang muli at matiyak ang seguridad ng grupo, may gaan ang mga tahimik na hakbang ni Chuck. Lumabas din sa pagtatasa ang kanyang tapang at konsern para sa kasama. At dahil dito, pinalakpakan siya ng mga kasama bilang pagpupugay.
Nag-iba na rin ang turing sa kanya. Kapag may bagong sampa na kumakantyaw sa kanya, ang mga kasama pa ang katulong sa pagpapaliwanag. At sa kalaunan, marami na rin iba pang bakla ang sumampa.
Abante ang Southern Mindanao Region dahil sabi ni Chuck, kahit wala pa ang ofisyal na posisyon ng kilusan hinggil sa anti-diskriminasyon pati sa usaping kasarian at sexualida, may pagturing na sa rehiyon ng pagtanggap sa mga bakla at iba pang sexualidad. Mahaba ang naging proseso nito. May kadre noong 1980s na biktima ng maling puna, at ito raw ang simula ng pagpapaunlad ng turing sa mga bakla ng rehiyon.
Kilala ni Chuck ang mga kinasal noong 2005, sina Kasamang Richard at Jojo (ito ang pagkilala niya sa dalawa). Si Kas Richard ay naging spokesperson ng kilusan noong 1999. Sabi ni Chuck, si Jojo ay dating straight na may masalimuot na background: hiwalay ang magulang, at nakontra ng isa rito na huwag nang bumalik matapos tumuloy sa bakasyon kasama ang pamilya. Namatay sa isang ofensiba si Kas Richard, at ang balita ay dumalo sa burol si Jojo.
Noong 2004 pa lamang ay sumulat na ng position paper ang mga bakla sa kilusan para pag-usapan ang maaring pangangailangang hiwalay na talakayan para sa iba pang sexualidad labas ng nasa “On the Proletarian Relationship of the Sexes,” isang 1998 na dokumento.
Naalaala ni Chuck ang ilang mga punto: Kung iba ang bakla, ano ang hanap nila sa isang relasyon? Hindi ba’t una sa lahat ay pagiging kasapi ng Partido? Ang napagkasunduan ay internal sa yunit ang pagpapasya, basta’t may kaakibat na responsibilidad sa mga kasama, lalo pa’t humahawak ng larangan o nasa subrehiyon na maraming bakla na may responsibilidad. At nadiin din na wala dapat diskriminasyon sa Partido.
Nasaksihan ni Chuck ang pagpupursigi sa kagalingan ng mga bakla at iba pang sexualidad sa Partido. Gayunpaman, nang tanungin ko siya kung kumusta naman ang lovelife nito, mabilis ang kanyang sagot, “Malas lang.” Hindi naman nagdamot sa paliwanag si Chuck. Ang kanyang prefernsiya sa karelasyon ay straight.
At nang mapag-usapan namin kung bakit ito, natatwa na may henerasyon talaga ng bakla na ito ang tampok na preferensiya. Tila mas bukas ang mas batang henerasyon ng bakla na kapwa bakla ang kanilang preferensiya. Kaya rin nahihirapan si Chuck na makahanap ng karelasyon sa kilusan. Madalas, sasabihin ng kanyang pinagbubuksan na “gusto kong magkaanak.”
Pero mayroon naging karelasyon si Chuck sa kilusan. Tumagal ito ng tatlong taon pero hindi naformalisa sa Partido. Hindi rin kasi bukas ang lalaki na bakla siya. Sa erya ng karelasyon sila nagkikita, at nagkahiwalay nang mag-lay low ang lalaki.
Sa informal na usapan, nabuksan ni Chuck sa mga kasama ang kanyang pinagdadaanan. Pinapayuhan siya dahil gusto rin ng mga kasama na maging matagumpay ang kanyang relasyon, kahit pa straight ang identifikasyon nito.
Tinanong ko si Chuck kung may karanasan na ba ang larangan sa ibang hindi bakla at straight na identifikasyon. At ang sagot niya ay wala siyang maalaala, wala pang lesbiana siyang nakadaupampalad sa larangan. Nang mag-isip siya, ang naalaala lang niya ay isang Lumad na butch na kumikilos sa patag.
Nang tanungin ko si Chuck kung meron bang ibang bakla na nauna bukod sa kanya, mabilis ang kanyang sagot, “si Yolly.” Matagal na bakla sa kilusan si Yolly, mga 50 taon. “Mahal siya ng mga datu,” paliwanag ni Chuck, na sa sobrang mahal daw ay naboluntaryo ang mga itong ihanap siya ng arranged marriage na siempre ay magalang na tinanggihan ni Yolly.
Nag-ahit si Chuck sa hapon ng aming panayam, at napansin ito ng maraming kasama sa kampo. Palamig na dahil natapos na ang ulan, at pumapasok na ang hamog sa paparating rin na gabi. Matagal na si Chuck sa kilusan pero kahit kailan ay hindi naman niya napaghiwalay ang kanyang pagiging kasama at pagiging bakla.
May bagong larangan ng gawain si Chuck na labis niyang ikinatutuwa. Dahil din ito sa mas lumalawak ding tagumpay ng kilusan. Hindi rin ito magkakahiwalay. 
